बिबिसिका अनुसार, संयुक्त राज्य अमेरिकामा टिकटक (TikTok) प्रतिबन्ध कार्यान्वयनमा आएसँगै अनलाइन बजारमा टिकटक प्रि-इन्स्टल भएका मोबाइल फोन र ट्याबलेटहरू बिक्रीमा आएका छन्। कतिपय प्रयोगकर्ताहरूले यस्ता उपकरणहरू खरिद गर्न रुचि देखाइरहेका छन्, तर विज्ञहरूका अनुसार यो साइबर सुरक्षा जोखिम बन्न सक्छ।
टिकटक प्रतिबन्ध, तर सीमित रूपमा उपलब्ध
अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पको कार्यकारी आदेशका कारण टिकटकमाथि प्रतिबन्ध लागू गरिएको थियो। यस प्रतिबन्धपछि अमेरिकी प्रयोगकर्ताहरूले एप डाउनलोड गर्न पाएका छैनन्, यद्यपि पहिल्यै डाउनलोड गरिसकेका व्यक्तिहरूले भने अझै प्रयोग गर्न पाएका छन्। “प्रोटेक्टिङ अमेरिकन्स फ्राम फरेन एड्भर्सरी कन्ट्रोल्ड एप्लिकेसन्स एक्ट” नामक कानुन अनुसार, कुनै पनि एप स्टोर वा वेब होस्टिङ सेवाले टिकटकलाई उपलब्ध गराउन, अपडेट गर्न वा यसको मर्मत सम्भार गर्न पाइँदैन।
यसै कारण, एप्पल (Apple) र गुगल (Google) ले टिकटकलाई आफ्ना एप स्टोरबाट हटाएका छन्। जसका कारण नयाँ प्रयोगकर्ताहरू एप डाउनलोड गर्न नसक्ने भए।
अनलाइन बजारमा ‘टिकटक इन्स्टल’ उपकरणको व्यापार
टिकटक प्रतिबन्धले कतिपय व्यक्तिहरूलाई पैसा कमाउने अवसर जस्तै भएको छ। ईबे (eBay), फेसबुक मार्केटप्लेस (Facebook Marketplace), इस्टी (Etsy) जस्ता अनलाइन बजारमा टिकटक इन्स्टल भएका पुराना फोनहरू असाधारण मूल्यमा बिक्रीका लागि राखिएको छ।
उदाहरणका लागि, एक विक्रेताले स्यामसुङ ग्यालेक्सी नोट ९ (Samsung Galaxy Note9) को सामान्यत: २५० डलर पर्ने फोन ५०,००० डलर (करिब ४०,१४५ पाउन्ड) मा बिक्री गरिरहेका छन्। यद्यपि उनले भने, “सबैभन्दा न्यून मूल्य १५,००० डलर राख्न सक्छु।”
अर्का एक विक्रेताले आफ्नो पुरानो आईफोन (iPhone) ५०,००० डलरमा राखेका छन्। उनले भने, “मैले यस्तो मूल्यमा राख्नुको कारण भाग्यमै भर पर्ने हो।”
सुरक्षा विज्ञहरूको चिन्ता: साइबर अपराध बढ्न सक्छ
इन्टरनेट विज्ञ तथा अनुसन्धानकर्ता रयान म्याक्ग्राडीका अनुसार, यस्ता उपकरणहरू साइबर अपराधीहरूका लागि सुनौलो अवसर बन्न सक्छन्।
उनले भने, “यदि तपाईंले पुरानो फोन अनलाइन किन्नुहुन्छ भने, त्यसमा ह्याकरहरूले मालवेयर (malware) वा अन्य हानिकारक सफ्टवेयर लोड गरिसकेका हुन सक्छन्।”
उनका अनुसार, “लोगो Flappy Bird एप बन्द भएको समयमा पनि यस्तै घटना भएको थियो।” फ्ल्यापी बर्ड एक चर्चित मोबाइल गेम थियो, जसलाई सन् २०१३ मा अचानक हटाइयो। त्यसपछि, ठगहरूले फ्ल्यापी बर्ड इन्स्टल भएका फोनहरू बेच्न थाले, जुन भाइरस, ह्याकिङ टुल्स तथा मालवेयरले भरिएका थिए।
टिकटक प्रयोगकर्ताहरूका लागि डिजिटल जोखिम
टिकटक प्रतिबन्धपछि केही प्रयोगकर्ताहरू VPN (Virtual Private Network) वा ‘जेलब्रेकिङ’ प्रविधि मार्फत एप पुन: चलाउने उपाय खोजिरहेका छन्।
तर म्याक्ग्राडी भन्छन्, “यस्ता उपायहरू ह्याकरहरूका लागि सुनौलो अवसर बन्न सक्छ। प्रयोगकर्ताहरूले असावधानी अपनाएमा ठगी, बैंक विवरण चोरी तथा अन्य साइबर हमलाको जोखिममा पर्न सक्छन्।”
टिकटक प्रतिबन्धको मूल कारण: डेटा सुरक्षा चिन्ता
अमेरिकी सरकारले टिकटकमाथि प्रतिबन्ध लगाउनुको मुख्य कारण डेटा सुरक्षासँग सम्बन्धित चिन्ता रहेको छ। अमेरिकी अधिकारीहरूका अनुसार, टिकटकको मालिक कम्पनी ‘बाइटडान्स’ (ByteDance) लाई चीन सरकारको प्रभाव रहेको हुन सक्छ, जसले अमेरिकी प्रयोगकर्ताहरूको डेटा संकलन तथा निगरानी गर्न सक्ने डर रहेको छ।
तर, विज्ञहरूले भने “टिकटक मात्र नभई, अमेरिकामा व्यक्तिगत डेटा सुरक्षासम्बन्धी स्पष्ट कानुन नै छैन” भन्ने आलोचना गरेका छन्। युरोपेली युनियनमा जस्तो डेटा सुरक्षाको लागि ठोस कानुनी व्यवस्था अमेरिकामा अझै नभएकाले, टिकटक प्रतिबन्ध मात्र समाधान होइन” भन्ने तर्क उनीहरूको छ।
टिकटकको भविष्य के हुने?
टिकटक प्रतिबन्ध सम्बन्धी मुद्दा अस्थायी रूपमा समाधान हुनसक्ने संकेत देखिएको छ। हालका रिपोर्टहरू अनुसार, माइक्रोसफ्ट (Microsoft) तथा अन्य कम्पनीहरूले टिकटक खरिद गर्ने सम्भावनाबारे छलफल गरिरहेका छन्। यदि माइक्रोसफ्ट वा कुनै अमेरिकी कम्पनीले टिकटकलाई खरिद गर्यो भने, अमेरिकी प्रयोगकर्ताहरू पुन: सुरक्षित रूपमा एप प्रयोग गर्न सक्नेछन्।
तर, तबसम्मका लागि, ५०,००० डलर पर्ने ‘टिकटक इन्स्टल’ फोन खरिद गर्नु भन्दा, प्रयोगकर्ताहरूले डिजिटल सुरक्षामा बढी ध्यान दिनुपर्ने विज्ञहरूको सुझाव छ।
