नेपालमा हेम्प (भाङ) खेतीको अवैधता र यसको औद्योगिकीकरणको सम्भावना माथि हालै गरिएको अध्ययनले नयाँ दिशा दिएको छ। १९७६ मा यसको खेतीलाई प्रतिबन्धित गरिएको भए तापनि, हालसम्म नेपालमा यसको साना स्तरमा उत्पादन भइरहको छ। पश्चिमी पहाडी जिल्लाहरू जस्तै रोल्पा, बाजहाङ, जुम्ला र बाजुरामा हेम्पका थानहरूबाट झोला बनाइन्छ।
हेम्पको उत्पादनले नेपालका लागि धेरै आर्थिक र वातावरणीय फाइदाहरू ल्याउन सक्छ। नेपालको कृषि क्षेत्रको सुधारमा यो एक महत्वपूर्ण वैकल्पिक बालीका रूपमा देखा परेको छ। हालैका अध्ययनले हेम्पको उत्पादनबाट नेपाललाई ३.१-४.६ मिलियन टन ठोस इन्धन, ०.५-०.९ मिलियन टन फाइबर, र १२६-१७४ मिलियन लिटर बायोडिजल उत्पादन गर्न सकिने अनुमान गरेका छन्। यसले नेपालको कुल ऊर्जा मागको ८.६-१२.३ प्रतिशत र डिजेल खपतको ७.३-१०.१ प्रतिशत पूरा गर्न सक्ने देखिन्छ।
नेपालको १.८ मिलियन हेक्टर जमिनमा हेम्प खेती गर्न सकिने सम्भावना रहेको छ। हेम्प खेतीको लागत प्रति हेक्टर $३,१७७ र आम्दानी $१०,४५० रहेको अध्ययनले जनाएको छ। यसले नेपालमा कृषकहरूको आम्दानी बढाउन र नवीनतम प्रविधिको प्रयोगलाई प्रोत्साहन गर्न सक्छ।
हेम्पले वातावरणीय फाइदासमेत पुर्याउन सक्छ—यसले माटो र पानीको संरक्षणमा मद्दत पुर्याउँछ, र रासायनिक तत्वहरूको प्रयोग घटाउँछ। साथै, यसको उत्पादनले कार्बन उत्सर्जन घटाउन र जैव विविधता सघाउन सहयोग पुर्याउन सक्छ।
यद्यपि, नेपालमा हेम्प खेती अझै प्रतिबन्धित छ र यसका लागि कानूनी प्रक्रिया अस्पष्ट रहेको छ। यसलाई वैधानिक बनाउने पहल गर्दै, नेपाल सरकारले यसमा अनुसन्धान र कानूनी ढाँचा निर्माण गर्न कोसिस गरेको छ।
